5. Schijf van vijf!
5.1 Voedselvoorlichting
De ‘schijf van vijf’ is een hulpmiddel voor de keuze van gezond eten en drinken.
In Nederland wordt deze schijf vaak gebruikt bij voorlichting over gezonde voeding. Het idee is dat je iedere dag uit elke schijf voedingsmiddelen mag kiezen. Deze voedingsmiddelen verwerkt je in je maaltijden.
De ‘schijf van vijf’ laat vijf groepen voedingsmiddelen zien. Daarnaast ook nog 5 regels voor goede en gezonde voeding.
In de schijf zie je vijf vakken met groepen voedingsmiddelen. Samen vormen zij de basis voor een gezond voedingspatroon.
Kijk en luister mee met het volgende filmpje:
De ‘schijf van vijf’ is een hulpmiddel voor de keuze van gezond eten en drinken.
In Nederland wordt deze schijf vaak gebruikt bij voorlichting over gezonde voeding. Het idee is dat je iedere dag uit elke schijf voedingsmiddelen mag kiezen. Deze voedingsmiddelen verwerkt je in je maaltijden.
De ‘schijf van vijf’ laat vijf groepen voedingsmiddelen zien. Daarnaast ook nog 5 regels voor goede en gezonde voeding.
In de schijf zie je vijf vakken met groepen voedingsmiddelen. Samen vormen zij de basis voor een gezond voedingspatroon.
Kijk en luister mee met het volgende filmpje:
De producten per groep tonen overeenkomsten. Overeenkomsten qua herkomst en gebruik en qua samenstelling van voedingsstoffen.
De afgebeelde producten staan symbool voor een productgroep. Zo zie je een pak melk, maar deze staat voor alle zuiveldranken.
De grootte van het vak in de schijf geeft aan hoe belangrijk deze groep is. Je ziet hoeveel je hiervan nodig hebt in verhouding met de andere vakken.
De afgebeelde producten staan symbool voor een productgroep. Zo zie je een pak melk, maar deze staat voor alle zuiveldranken.
De grootte van het vak in de schijf geeft aan hoe belangrijk deze groep is. Je ziet hoeveel je hiervan nodig hebt in verhouding met de andere vakken.
De vijf groepen van de schijf:
1. Groente en fruit
Belangrijk vanwege vitamines als vitamine C, mineralen als kalium, vezels en bioactieve stoffen.
2. Brood, (ontbijt)granen, aardappelen, pasta, rijst en peulvruchten.
Belangrijk vanwege koolhydraten, vezels, eiwit, B-vitamines en mineralen.
3. Zuivel, vlees(waren , ei, vis en vleesvervangers
Belangrijk vanwege eiwit, mineralen als ijzer, B-vitamines en visvetzuren.
4. Vetten en olie
Belangrijk vanwege vitamine A, D en E en daarbij de essentiële vetzuren
5. Dranken
Belangrijk vanwege water!
Bron: Hartman, E. (2006 p. 155) Mens en voeding. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff
Onderschat de functie van water niet. Je lichaam bestaat voor 55% uit water. Zuigelingen bestaan zelfs voor 70% uit water. Daarom is water de belangrijkste bouwstof voor je lichaam.
Je kunt niet langer dan enkele dagen zonder water. Je lichaam signaleert als snel een vochttekort met een dorstgevoel, zodat je gaat drinken.
Kleine kinderen, maar ook ouderen en zieken kunnen dit dorstgevoel vaak niet goed aangeven.
Als je later werkt met deze doelgroepen is het heel belangrijk om dit te onthouden. Je draagt dan ‘zorg’ voor voldoende vocht. Vaak wordt er van zorgverleners verwacht dat zij een vochtbalans bijhouden. Bijvoorbeeld voor zieken.
Lees meer: http://www.nursing.nl/Verpleegkundigen/Blogs/2009/12/Vochtbalansen-en-andere-rituelen-NURS005498W/
Belangrijk vanwege vitamines als vitamine C, mineralen als kalium, vezels en bioactieve stoffen.
2. Brood, (ontbijt)granen, aardappelen, pasta, rijst en peulvruchten.
Belangrijk vanwege koolhydraten, vezels, eiwit, B-vitamines en mineralen.
3. Zuivel, vlees(waren , ei, vis en vleesvervangers
Belangrijk vanwege eiwit, mineralen als ijzer, B-vitamines en visvetzuren.
4. Vetten en olie
Belangrijk vanwege vitamine A, D en E en daarbij de essentiële vetzuren
5. Dranken
Belangrijk vanwege water!
Bron: Hartman, E. (2006 p. 155) Mens en voeding. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff
Onderschat de functie van water niet. Je lichaam bestaat voor 55% uit water. Zuigelingen bestaan zelfs voor 70% uit water. Daarom is water de belangrijkste bouwstof voor je lichaam.
Je kunt niet langer dan enkele dagen zonder water. Je lichaam signaleert als snel een vochttekort met een dorstgevoel, zodat je gaat drinken.
Kleine kinderen, maar ook ouderen en zieken kunnen dit dorstgevoel vaak niet goed aangeven.
Als je later werkt met deze doelgroepen is het heel belangrijk om dit te onthouden. Je draagt dan ‘zorg’ voor voldoende vocht. Vaak wordt er van zorgverleners verwacht dat zij een vochtbalans bijhouden. Bijvoorbeeld voor zieken.
Lees meer: http://www.nursing.nl/Verpleegkundigen/Blogs/2009/12/Vochtbalansen-en-andere-rituelen-NURS005498W/
De vijf regels van de schijf:
1. Eet gevarieerd
De belangrijkste regel van de schijf is ‘variatie’. Gevarieerd eten doe je als je elke dag uit alle vijf de vakken eet. Belangrijk zijn daarbij de juiste verhoudingen en hoeveelheden. De grootte van de verschillende vakken laten de verschillen in hoeveelheden zien per groep.
2. Eet niet te veel en beweeg
Eet zoveel als je nodig hebt. Veel mensen eten te veel. Zij krijgen meer brandstoffen en bouwstoffen binnen dan dat zij verbruiken. Dan worden zij te zwaar.
Een goed gewicht betekent: niet te zwaar en niet te licht.
Zorg ook dat je elke dag in beweging blijft. Bijvoorbeeld door te sporten.
3. Eet minder verzadigd vet
Er is fout vet en er is goed vet. In goed vet zitten belangrijke vitamines.
Fout vet heet ook wel verzadigd vet. Dit zijn bijvoorbeeld snacks, vet vlees of volvette zuivel.
Goed vet heet onverzadigd vet. Vaak zijn deze vetten plantaardig, zoals olie, margarine, noten en pinda’s. Maar ook vette vis is gezond!
4. Eet veel groente, fruit en brood
Bovenin de ‘schijf van vijf’ zie je de twee grootste vakken. Uit deze vakken moet je het meeste eten. In groente en fruit zitten veel vitamines, maar ook voedingsvezels!
Voedingsvezels houden je darmen gezond.
Voedingsvezels vind je ook in graanproducten, net als veel zetmeel.
5. Ga veilig met voeding om
Door een goede hygiëne kan je besmetting van voedsel voorkomen.
Door bacteriën en andere ziekteverwekkers kun je voedselvergiftiging oplopen.
Meer hierover lees je bij: www.voedselvergifiging.org
In Nederland werken alle horecabedrijven volgens de HACCP normen.
Meer over veiligheid en HACCP in hoofdstuk 6.
De belangrijkste regel van de schijf is ‘variatie’. Gevarieerd eten doe je als je elke dag uit alle vijf de vakken eet. Belangrijk zijn daarbij de juiste verhoudingen en hoeveelheden. De grootte van de verschillende vakken laten de verschillen in hoeveelheden zien per groep.
2. Eet niet te veel en beweeg
Eet zoveel als je nodig hebt. Veel mensen eten te veel. Zij krijgen meer brandstoffen en bouwstoffen binnen dan dat zij verbruiken. Dan worden zij te zwaar.
Een goed gewicht betekent: niet te zwaar en niet te licht.
Zorg ook dat je elke dag in beweging blijft. Bijvoorbeeld door te sporten.
3. Eet minder verzadigd vet
Er is fout vet en er is goed vet. In goed vet zitten belangrijke vitamines.
Fout vet heet ook wel verzadigd vet. Dit zijn bijvoorbeeld snacks, vet vlees of volvette zuivel.
Goed vet heet onverzadigd vet. Vaak zijn deze vetten plantaardig, zoals olie, margarine, noten en pinda’s. Maar ook vette vis is gezond!
4. Eet veel groente, fruit en brood
Bovenin de ‘schijf van vijf’ zie je de twee grootste vakken. Uit deze vakken moet je het meeste eten. In groente en fruit zitten veel vitamines, maar ook voedingsvezels!
Voedingsvezels houden je darmen gezond.
Voedingsvezels vind je ook in graanproducten, net als veel zetmeel.
5. Ga veilig met voeding om
Door een goede hygiëne kan je besmetting van voedsel voorkomen.
Door bacteriën en andere ziekteverwekkers kun je voedselvergiftiging oplopen.
Meer hierover lees je bij: www.voedselvergifiging.org
In Nederland werken alle horecabedrijven volgens de HACCP normen.
Meer over veiligheid en HACCP in hoofdstuk 6.
De bekendste voedingsvoorlichter is het Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl
Informatie van nu kan morgen 'verouderd' zijn. Een aanrader: zoek naar actuele info op internet. Daarbij is het belangrijk om altijd zelf kritisch te blijven.
Voedingsvoorlichters kunnen namelijk beïnvloed worden door grote levensmiddelenbedrijven. Bekende sponsors voor voedingsvoorlichters zijn bijvoorbeeld AkzoNobel en Unilever.
Twee andere bekende voedingsvoorlichters:
www.rivm.nl en www.tno.nl.
Informatie van nu kan morgen 'verouderd' zijn. Een aanrader: zoek naar actuele info op internet. Daarbij is het belangrijk om altijd zelf kritisch te blijven.
Voedingsvoorlichters kunnen namelijk beïnvloed worden door grote levensmiddelenbedrijven. Bekende sponsors voor voedingsvoorlichters zijn bijvoorbeeld AkzoNobel en Unilever.
Twee andere bekende voedingsvoorlichters:
www.rivm.nl en www.tno.nl.
Opdrachten 5.1:
1) Bezoek onderstaande sites van voedingsvoorlichting.
Kijk rond op de sites om een beeld te krijgen van de verschillende informatie over voeding.
Maak een tabel in Word. Schrijf drie opvallende verschillen tussen de voedingsvoorlichters:
1) Bezoek onderstaande sites van voedingsvoorlichting.
Kijk rond op de sites om een beeld te krijgen van de verschillende informatie over voeding.
Maak een tabel in Word. Schrijf drie opvallende verschillen tussen de voedingsvoorlichters:
- www.voedingscentrum.nl:
- www.rivm.nl:
- www.tno.nl:
De voeding van een hoogbejaarde dame ziet er anders uit dan de voeding die passend is bij jou. Zeker mevr. van Engelen die geen tanden meer heeft en ook geen kunstgebit wilt dragen. De laatste tijd heeft zij weinig trek in eten.
Zoek op internet naar verantwoorde voedingsmiddelen en de nodige hoeveelheden per dag. Gebruik de ‘schijf van vijf’ en verschillende voedingstabellen. Let ook op de verschillende doelgroepen.
a. Maak een tabel in Word.
Stel nu een gezond en aantrekkelijk dagmenu samen voor deze hoogbejaarde dame:
Voedingsmiddelen Hoeveelheden KJ
Ontbijt
Tussendoor
Lunch
Tussendoor
Warm eten
Tussendoor
b. Hoeveel kilojoules gebruikt mevrouw van Engelen bij dit dagmenu?
c. Schrijf minimaal 2 aandachtpunten bij dit menu op.
d. Waarom is het belangrijk dat mevrouw van Engelen voldoende blijft drinken?
Zoek op internet naar verantwoorde voedingsmiddelen en de nodige hoeveelheden per dag. Gebruik de ‘schijf van vijf’ en verschillende voedingstabellen. Let ook op de verschillende doelgroepen.
a. Maak een tabel in Word.
Stel nu een gezond en aantrekkelijk dagmenu samen voor deze hoogbejaarde dame:
Voedingsmiddelen Hoeveelheden KJ
Ontbijt
Tussendoor
Lunch
Tussendoor
Warm eten
Tussendoor
b. Hoeveel kilojoules gebruikt mevrouw van Engelen bij dit dagmenu?
c. Schrijf minimaal 2 aandachtpunten bij dit menu op.
d. Waarom is het belangrijk dat mevrouw van Engelen voldoende blijft drinken?
3) a. Maak in Word een tabel. Stel nu een gezond menu samen voor jezelf :
Voedingsmiddelen Hoeveelheden KJ
Ontbijt
Tussendoor
Lunch
Tussendoor
Warm eten
Tussendoor
b. Wat zijn de verschillen van dit menu met een menu voor jezelf?
c. Hoeveel vocht heb jij minimaal nodig per dag?
4) Extra opdracht: Zin in een spelletje?
Voedingsmiddelen Hoeveelheden KJ
Ontbijt
Tussendoor
Lunch
Tussendoor
Warm eten
Tussendoor
b. Wat zijn de verschillen van dit menu met een menu voor jezelf?
c. Hoeveel vocht heb jij minimaal nodig per dag?
4) Extra opdracht: Zin in een spelletje?